Máy bay quân sự “rụng như sung”
Các phi công quân sự nên có đại diện trong các tổ chức mua sắm khí tài cung ứng vật tư kỹ thuật máy bay.
Trưa ngày 26/7/2018 tôi điếng người lại nghe tin máy bay cường kích SU22UM3, số hiệu 8551 của trung đoàn 921, sư 371 bị nạn rơi ở núi làng Dừa, xã Nghĩa Yên, huyện Nghĩa Đàn, Nghệ An, hai phi công tử nạn.
Đây là chiếc máy bay QS thứ 27 bị rơi từ năm 1975 đến nay và là chiếc thứ 10 từ năm 2010, là chiếc thứ 5 (trong đó có 2 Su 22 và một SU 30) trong hai năm rưỡi(từ 2016 đến nay).
Theo tôi, những tai nạn xẩy ra gần đây hầu hết là do con người không kiểm soát được những nguy cơ mất an toàn.Không thể đổ cho thời tiết, kỹ thuật… là những lý do hầu như tai nạn nào cũng được đổ vấy để những người liên quan trốn tránh trách nhiệm. Bởi vì:
Thời tiết
Ở sân bay nào cũng có cơ quan dự báo, quan trắc thời tiết cộng thêm trung tâm thời tiết quốc gia, ngành hàng không VN, thế giới thông báo từ phút, giờ…Trên các máy bay hiện có cũng trang bị ra đa thời tiết, phi công luôn chủ động đối phó như ngưng chuyến bay,lái tránh những đám mấy CB, nếu sân bay căn cứ bị thời tiết xấu thì hạ cánh ở các sân bay khác…Vì vậy, không thể nói các chuyến bay này bất ngờ về thời tiết.
Về kỹ thuật
Máy bay Nga dù là dân dụng hay quân sự đều có khung xương tỷ lệ thép cao, bền chắc mà dân HK vẫn gọi là “nồi đồng, cối đá”.Tức ngoài hiệu quả chuyên chở thấp, tiện nghi kém thì máy bay Nga không thua kém (nếu không nói là hơn) máy bay của phương tây về độ an toàn.Tuy nhiên, dù máy bay nào thì độ an toàn vẫn phụ thuộc vào chế độ chăm sóc, bảo dưỡng định kỳ có đúng quy trình kỹ thuật, phụ tùng, chi tiết có đúng tiêu chuẩn hay không.Theo tôi, các máy bay quân sự VN bị tai nạn dày đặc là ở các nguyên nhân này.Bởi vì chế độ chăm sóc kỹ thuật phụ thuộc vào con người mà con người lại phụ thuộc tình hình xã hội, đời sống, tâm tư, tâm lý, thanh liêm của họ. Thời Liên xô mới tan rã, tai nạn HK ở Nga, SNG thuộc loại cao nhất thế giới do đời sống công nhân bảo dưỡng, điều hành, phi công bị xáo trộn quá khó khăn, đói kém, bất mãn, tham nhũng cộng thêm thiếu phụ tùng, phụ tùng trôi nổi, giả, nhái…
Riêng với không quân VN theo tôi cũng rất đáng lo ngại.Không loại trừ tiêu cực, tham nhũng trong các công đoạn cung ứng phụ tùng, chi tiết cho các máy bay.Thời ngành HKVN còn dùng máy bay Liên Xô đã thấy quá rõ các mafia Liên Xô, Đông Âu trong lĩnh vực hàng không là như thế nào. HKVN đã mất những khoản tiền khổng lồ do bị mafia lừa, phụ tùng trôi nổi, giả, nhái rất phổ biến ở Nga, SNG…Vừa qua, quân đội có những biểu hiện tham nhũng như làm sân golf trong sân bay, lấn chiếm đất sân bay chia chác, làm công trình thương mại trong sân bay bất chấp lợi ích quốc gia, luật đất đai.
Sự nguy hiểm của phụ tùng kém chất lượng là rất khó phát hiện và khi máy bay đã rơi cháy, tan tành rồi lại càng không thể biết.
Theo tôi, các phi công quân sự nên đòi hỏi có đại diện của mình am hiểu kỹ thuật HK trong các tổ chức mua sắm khí tài để bảo đảm khách quan, an toàn sinh mạng.
Ngoài ra, với những công nhân, phi công quân sự làm việc vất vả, nguy hiểm, thức khuya dậy sớm, ngoài đồng lương, phụ cấp theo chế độ còn eo hẹp họ có phấn khởi khi những tướng tá, sĩ quan làm kinh doanh nhàn hạ mà giàu sụ, nhà cửa, biệt thự nguy nga, đi xe sang biển đỏ…?
Máy bay cũ
Cũng có liên quan an toàn nhưng theo tôi tỷ lệ rất nhỏ. Bởi vì, trong kỹ thuật HK, với nguyên tắc bảo dưỡng định kỳ thì máy bay cũ vẫn bảo đảm an toàn do dù máy bay bất kỳ vẫn hoạt động tốt nhưng người ta vẫn cứ bảo dưỡng, thay thế theo định kỳ đúng quy định của nhà chế tạo. Và, tất nhiên khi máy bay dù mới hay cũ không chắc chắn bảo đảm an toàn thì không ai bắt phải bay.
Sai lầm của phi công
Với máy bay thương mại thì khoảng 70-80% tai nạn là do sai lầm của phi công khi xử lý tình huống bất thường vì các công đoạn bảo đảm an toàn khác do nhiều bộ phận, công đoạn ở mặt đất chịu trách nhiệm dễ kiểm soát còn với máy bay quân sự thì khác. Trong việc xử lý tình huống của máy bay tiêm kích, cường kích phi công phải xử lý thành thạo rất nhiều tình huống phức tạp của giáo án hoặc chiến đấu nên tỷ lệ sai lầm trong xử lý tình huống bất thường của họ ít hơn ở máy bay thương mại.
