Công bố kết luận thanh tra Khu đô thị mới Thủ Thiêm: Chất chồng sai phạm

Về quy hoạch 1/5000, kết quả kiểm tra cho thấy các văn bản như Tờ trình số 2385/UB-QLĐT của UBND TP. HCM gửi Bộ Xây dựng, Tờ trình số 1861/TT-UB-QLĐT UBND TP. HCM gửi Thủ tướng Chính phủ, Quyết định số 367/TTg của Thủ tướng… đều nêu không đầy đủ, cụ thể về ranh giới, vị trí quy hoạch, nhất là “các hồ sơ kèm theo”.

Qua kiểm tra 2 loại bản đồ quy hoạch 1/5000 tại Ban quản lý Khu đô thị mới Thủ Thiêm và Sở Quy hoạch – Kiến trúc Thành phố, Thanh tra Chính phủ kết luận phần diện tích khoảng 4,3 ha thuộc Khu phố 1, phường Bình An không có trong ranh quy hoạch Khu đô thị mới Thủ Thiêm (phần lõi với diện tích 770 ha) được phê duyệt tại Quyết định số 367/TTg của Thủ tướng.

Về quy hoạch chi tiết 1/2000, kết luận thanh tra nêu rõ Kiến trúc sư trưởng Thành phố đã giảm 26,3ha (có 3ha mặt nước) trong quy hoạch 1/2000 so với Quyết định 367/TTg. Việc làm này của Kiến trúc sư trưởng Thành phố là không đúng thẩm quyền khi chưa được Thủ tướng chấp thuận điều chỉnh tăng, giảm diện tích. Theo đó, ranh quy hoạch Khu đô thị mới đã thay đổi về phía bắc thuộc Khu phố 1, phường Bình An tăng 4,3 ha, giảm 26,3 ha, vi phạm quy định tại Nghị định số 91/CP ngày 17/8/1994 của Chính phủ.

Quyết định số 13585/KTST-QH ngày 16/9/1998 của Kiến trúc sư trưởng Thành phố cũng ghi vị trí giới hạn không đúng so với bản đồ và thực địa. Đây là một trong các nguyên nhân dẫn đến người dân khiếu nại về ranh quy hoạch và đền bù, giải phóng mặt bằng.

Về thu hồi đất, kết quả kiểm tra cho thấy việc UBND Thành phố căn cứ vào Quyết định số 367/TTg và Văn bản số 190/CP-NN được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt thu hồi 4,3 ha đất thuộc khu phố 1, phường Bình An để thực hiện một số dự án trong Khu đô thị mới Thủ Thiêm là chưa đủ cơ sở pháp lý. Điều này dẫn đến thành phố thiếu căn cứ thực hiện, không xác định đúng, đủ diện tích đất phục vụ tái định cư theo quy hoạch, cần rà soát và có giải pháp giải quyết phù hợp.

Về chính sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư, Thanh tra Chính phủ chỉ rõ việc chấp hành quy định pháp luật về trình tự, thủ tục triển khai giải phóng mặt bằng của Thành phố, trực tiếp là quận 2 có trường hợp chưa đầy đủ, chưa đúng quy định.

Cụ thể, UBND thành phố không lập phương án đền bù giải phóng mặt bằng; hội đồng đền bù giải phóng mặt bằng đã căn cứ vào quy định của UBND Thành phố ban hành kèm theo các quyết định số 135/2002/QĐ-UB, số 123/2006/QĐ-UBND và số 06/2009/QĐ-UBND để lập bản chiết tính, dự toán kinh phí bồi thường, hỗ trợ thiệt hại và tái định cư cho từng tổ chức, cá nhân bị thu hồi đất mà không lập phương án tổng thể để làm cơ sở thanh quyết toán kinh phí bồi thường.

Bên cạnh đó, quá trình thực hiện thu hồi đất, đền bù, giải phóng mặt bằng của UBND Thành phố còn có trường hợp đang khiếu nại chưa phù hợp quy định của pháp luật, nhất là khi Luật Đất đai 2003 có hiệu lực.

Công tác giải phóng mặt bằng không có kế hoạch triển khai thực hiện xây dựng nhà tái định cư trước, khi thực hiện còn chậm, còn một số hạn chế, bất cập. Điều này khiến phát sinh khiếu nại về chế độ, chính sách đền bù, hỗ trợ, chưa bàn giao mặt bằng.

Về Khu tái định cư 160 ha, sau khi có Quyết định số 367/TTg và Văn bản số 190/TTg-NN của Thủ tướng Chính phủ, UBND Thành phố chưa chỉ đạo các cơ quan liên quan của thành phố lập, thẩm định, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch chung 1/5000 đối với Khu tái định cư, nhưng vẫn phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/2000 đối với 42 ha thuộc khu tái định cư. Điều này vi phạm quy định tại Quyết định số 322-BXD/ĐT ngày 28/12/1993 của Bộ Xây dựng.

Tổng diện tích đất đã được UBND Thành phố quy hoạch, bố trí tái định cư phục vụ cho Khu đô thị mới Thủ Thiêm đúng theo quy hoạch Thủ tướng phê duyệt thuộc 5 phường là 46,1 ha, còn thiếu 113,9 ha chưa được quy hoạch, bố trí tái định cư nhưng không báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Về các dự án thuộc 05 phường được quy hoạch khu tái định cư, kết luận của Thanh tra Chính phủ nêu rõ: Trong phạm vi 5 phường (ngoài ranh Khu đô thị mới), mặc dù đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch Khu tái định cư 160 ha, nhưng UBND Thành phố đã giao đất cho 51 dự án để đầu tư xây dựng nhà ở, văn phòng, khu vui chơi giải trí, công trình công cộng… với tổng diện tích khoảng 144,6 ha.

Kết quả kiểm tra đã phát hiện một loạt khuyết điểm, vi phạm. Cụ thể, 51 dự án được thành phố quyết định giao sau khi đã có Quyết định số 367/QĐ-TTg ngày 04/6/1996 và Văn bản số 190/CP-NN ngày 22/02/2002 của Thủ tướng Chính phủ, dẫn đến hậu quả là thành phố không có đủ đất để bố trí tái định cư.

UBND Thành phố cũng không thực hiện lập, phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chi tiết 1/2000 trước khi giao đất nhưng vẫn được phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500 để các dự án đầu tư xây dựng.

Thành phố còn giao đất cho doanh nghiệp không đúng với giấy phép kinh doanh; không đúng thẩm quyền; không có quy hoạch chi tiết 1/2000 được duyệt; chưa ký hợp đồng thuê đất vẫn cho phép sử dụng; giao đất công không qua đấu giá.

Ngoài ra, Thành phố còn chấp thuận chuyển mục đích sử dụng 30,1 ha đất của Công ty Thế kỷ 21 tại dự án Khu Du lịch, văn hóa, giải trí thuộc phường Bình Khánh sang xây dựng khoảng 4.000 căn hộ tái định cư và hoán đổi bằng 30,2 ha đất sạch thuộc 90,2 ha Khu tái định cư Nam Rạch Chiếc. Tuy nhiên sau đó, Thành phố lại chấp thuận cho chuyển khu đất tái định cư này sang mục đích đầu tư kinh doanh nhà ở mà không thực hiện đấu giá theo quy định, tính tiền sử dụng đất không đúng thời điểm giao đất.

“Những việc làm trên thể hiện công tác quản lý sử dụng đất bị buông lỏng, thiếu kiểm soát, giao đất tràn lan cho các dự án, làm phá vỡ không gian, quy mô quy hoạch, đặc biệt là không bảo đảm được quỹ nhà, đất phục vụ tái định cư theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ”, kết luận nhấn mạnh.

Trên cơ sở kết quả kiểm tra nêu trên, Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo UBND TP. HCM kiểm điểm, chỉ đạo kiểm điểm, xử lý trách nhiệm đối với các tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc phê duyệt quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch; thu hồi đất, đền bù, tái định cư; việc lưu trữ hồ sơ, tài liệu, bản đồ… để xử lý nghiêm theo quy định pháp luật.

Đồng thời UBND TP. HCM phải công khai, nhận trách nhiệm về những khuyết điểm, vi phạm, dẫn đến khiếu nại kéo dài trong thời gian vừa qua.

Căn cứ vào Kết luận kiểm tra của Thanh tra Chính phủ, UBND Thành phố rà soát, hoàn thiện để tiếp tục thực hiện quy hoạch Khu đô thị mới Thủ Thiêm, trong đó có khoảng 4,3 ha thuộc Khu phố 1, phường Bình An, Quận 2 theo đúng quy định của pháp luật.

“Rà soát từng trường hợp cụ thể người dân đang khiếu nại, đặc biệt là các hộ dân nằm trong khu vực khoảng 4,3 ha ngoài ranh quy hoạch thuộc Khu phố 1, phường Bình An, quận 2 để bồi thường, hỗ trợ và tái định cư phù hợp cho người dân, sớm chấm dứt khiếu nại”, kết luận đề nghị.

Đối với Bộ Xây dựng, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo kiểm tra, rà soát, hướng dẫn UBND Thành phố hoàn thiện các đồ án quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch đối với các dự án liên quan đến Khu đô thị mới Thủ Thiêm theo đúng quy định của pháp luật.

Đồng thời xem xét, xử lý trách nhiệm đối với những tổ chức, cá nhân có liên quan đến các khuyết điểm, vi phạm trong việc thực hiện thẩm định, lưu trữ hồ sơ, bản vẽ và chức năng quản lý nhà nước về quy hoạch xây dựng như kết luận đã nêu.

Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị xem xét để xử lý trách nhiệm đối với những tổ chức, cá nhân có liên quan đến các thiếu sót, khuyết điểm trong việc lưu trữ hồ sơ, bản vẽ quy hoạch tại Văn phòng Chính phủ.

Theo quy hoạch được duyệt và chủ trương thu hồi đất của Thủ tướng Chính phủ, Khu đô thị Thủ Thiêm gồm: Khu đô thị mới và Khu tái định cư thuộc địa bàn các phường An Khánh, An Lợi Đông, Bình An, Bình Khánh và Thủ Thiêm, Quận 2, Thành phố Hồ Chí Minh, nằm tọa lạc bên bờ Đông sông Sài Gòn đối diện Quận 1 với tổng diện tích 930 ha và được quy hoạch là một trung tâm mới, hiện đại và mở rộng với các chức năng chính là: trung tâm tài chính, thương mại, dịch vụ cao cấp của thành phố, khu vực và có vị trí quốc tế; là trung tâm văn hóa, nghỉ ngơi, giải trí.

Trong đó, Khu đô thị mới được chia làm 5 khu vực chính gồm: Khu vực Lõi Trung tâm, Khu dân cư phía Bắc, Khu dân cư dọc Đại lộ Mai Chí Thọ, Khu dân cư phía Đông, Khu Châu thổ phía Nam; Khu tái định cư 160 ha được định hướng về phía Đông, giáp ranh phạm vi lập quy hoạch.