Trong vòng 180 phút 400.000 ngàn tấn gạo được xuất, một vở kịch hoàn hảo được hoàn thành lúc nửa đêm?

Sau khi quyết định nối lại hoạt động xuất khẩu gạo của Thủ tướng chính phủ ban hành vào hôm 10/4 với số lượng hạn chế là 400.000 tấn, nhiều doanh nghiệp ngành gạo cứ tưởng tháo dỡ ít khó khăn do gạo chất đống ở cảng đang nằm chờ xuất cả tháng nay. Thế nhưng không ai ngờ, Tổng cục Hải quan cho mở tờ khai online vào lúc nửa đêm 12/4 từ 0h đến 3h sáng là đóng cổng vì đã khai xong số lượng 400.000 tấn. Hàng trăm tấn gạo được thông quan chỉ vài giờ khiến nhiều doanh nghiệp nghi ngờ có điều khuất tất? Bởi có nhiều doanh nghiệp không nhận được thông tin không mở được tờ khai nào để xuất gạo. Trong khi đó, những doanh nghiệp biết thông tin lại mở được rất nhiều tờ khai xuất khẩu gạo.

Theo ông Phạm Thái Bình, Giám đốc Công ty Cổ phần Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An: “Việc Hải quan mở cổng đăng ký tờ khai hải quan lúc 2 giờ và chỉ khoảng 3 tiếng đồng hồ sau đóng cổng với lý do đã khai đủ số lượng 400.000 tấn là một điều bất hợp lý”. Còn ông Nguyễn Văn Thành, Giám đốc Công ty TNHH Sản xuất- Thương mại Phước Thành IV cho biết: “có rất nhiều doanh nghiệp đã không làm thủ tục mở tờ khai hải quan được, trong khi có một số ít doanh nghiệp khác lại được rất nhiều. “Ai mở cổng khai hải quan lại mở lúc rạng sáng bao giờ?”

Liên quan đến vấn đề này PGS, TS Nguyễn Đức Thành chuyên gia kinh tế, nguyên Viện trưởng, Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) cũng bày tỏ quan điểm: “Tôi thấy đây là vấn đề bất nhất, tự đẩy chúng ta vào khó khăn, đẩy khó khăn thêm cho doanh nghiệp trong bối cảnh họ chịu tác động của dịch Covid-19”.

Trước thông tin trên dư luận nghi ngờ đặt câu hỏi, làm cách nào mà 400.000 tấn gạo được khai chỉ trong 3 tiếng đồng hồ nếu một số DN không có thông tin từ trước? Cứ giả định trung bình mỗi doanh nghiệp được xuất vài ngàn tấn thì số tờ khai đã lên tới hàng trăm tờ. Vì khi việc xuất khẩu giới hạn số lượng chắc hẳn phải cho mỗi DN một một ít, để ai cũng có phần. Vậy trung bình 60 phút bên Hải quan sẽ duyệt phê cho hơn trăm tờ khai, vậy chỉ khoảng 25 giây đã duyệt xong một tờ khai. Tốc độ này có lẽ chỉ đủ để lướt sơ qua tờ khai của doanh nghiệp là cùng. Nếu dành ít thời gian như thế để xem tờ khai, liệu nhân viên Hải quan có bỏ qua nhiều sai xót chết người? Còn nếu nhiều doanh nghiệp đã được bậc đèn xanh từ trước, thì chỉ cần nhìn tên DN có trong danh sách liệt kê bấm nút ok, thì với vài giây cho qua là chuyện bình thường.

Từ những giả thuyết trên người ta nghi ngờ rằng việc mở tài Hải quan lúc nữa đêm, rồi chỉ một số doanh nghiệp được phép thông quan số gạo tồn kho, còn nhiều doanh nghiệp thì không, có nhóm lợi ích đứng sau dàn dựng kịch bản này. Bởi người ta mở tờ khai lúc ban ngày chứ ai lại mở ban đêm để đánh úp doanh nghiệp khác như thế. Mở tờ khai thì phải công bố rộng rải để mọi doanh nghiệp đều biết chứ mướn cho một số doanh nhiệp mà mình ưu ái thì đây là lợi ích nhóm chứ là gì?

Còn nhớ trước đó, trong cuộc hợp đề xuất việc xuất khẩu gạo chỉ có 2 doanh nghiệp cá mập được tham dự. Bây giờ xuất khẩu gạo chỉ có một số doanh nghiệp được xuất, điều này càng làm cho người ta nghi ngờ có nhóm lợi ích ở đây. Nếu thật sự tồn tại nhóm lợi ích thế này, thì liệu liệu có môi trường cạnh tranh công bằng hay không?

Hiện có hơn 3 triệu tấn gạo chờ xuất khẩu, theo đề nghị của Bộ Công thương là 800.000 tấn được chia đều cho hai tháng 4 và tháng 5. Vậy là 400.000 tấn gạo của tháng 4 được giải quyết xong. Vậy là trong thời gian tới sẽ còn rất nhiều đợt xuất khẩu gạo nữa. Chắc hẳn chúng ta sẽ còn được chứng kiến rất nhiều chiêu trò của nhóm lợi ích xuất khẩu gạo. Vở kịch hãy còn dài, nếu không xử lý được nhóm lợi ích này có lẽ kịch hay sẽ không bao giờ hạ màn.

T.L