Nghịch lý: Jetstar “lỗ kế hoạch” 4.000 tỷ, dân gánh nợ, lãnh đạo vẫn được thăng chức
Hãng hàng không Jetstar Pacific (JPA) là một trong số hãng hàng không có mặt sớm nhất ở Việt Nam nhưng việc làm ăn luôn ở trong tình trạng thua lỗ khiến cho cổ đông luôn phải bơm vốn để duy trì hoạt động của hãng. Tuy nhiên, Bộ máy lãnh đạo của JPA trong thời gian làm ăn thua lỗ hiện nay lại trở thành lãnh đạo của Hãng hàng không Quốc gia Việt Nam.
Biện hộ về khoản lỗ này, lãnh đạo Jetstar cho rằng hãng “âm trong kế hoạch” – một lý do bao biện không thể chấp nhận được của Jetstar Pacific. Cần phải nhận thức một cách rõ ràng rằng, hơn 20 năm hình thành và phát triển, cho đến nay Jetstar Pacific mới chỉ duy nhất 02 năm báo lãi còn lại đều là lỗ và lỗ. Liệu có doanh nghiệp nào “xây dựng kế hoạch lỗ” hơn 20 năm như vậy không? Trong khi đó, khi nào Jetstar Pacific có lãi và hết lỗ lũy kế thì vẫn chưa có bất cứ thông tin nào từ các vị lãnh đạo của Jetstar Pacific.
Để rõ hơn về việc ai sẽ gánh khoản lỗ “theo kế hoạch” của Jetstar, các lãnh đạo hãng này lúc nào cũng nhấn mạnh rằng Jetstar đang có 3 cổ đông chính là VN Air lines (nắm 68,86% cổ phần), Qantas (nắm 30% cổ phần) và Saigontourist (nắm 1,14% cổ phần). Nhưng thực tế, VN Air lines là doanh nghiệp Nhà nước nắm 86,16% cổ phần, Saigontourist cũng là doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước. Đặc biệt, 68,86% cổ phần mà VN Air lines đang nắm giữ tại Jetstar là vốn được nhà nước đầu tư từ ngân sách nhà nước và giao cho VN Air lines là chủ thể đại diện nhà nước quản lý vốn. Như vậy, ở đây không ai khác, người dân mới chính là chủ thể gánh chịu thiệt hại, và với mức lỗ lũy kế tăng theo hàng năm như thế, thì ban lãnh đạo Jetstar, hay VN Air lines, sẽ móc túi dân từ năm này qua năm khác. Kinh doanh gì mà chỉ biết có lỗ?
Trong kinh doanh, nếu để thua lỗ thì trách nhiệm đầu tiên phải kể đến đó là các lãnh đạo điều hành. Thế nhưng, nghịch lý ở Việt Nam, dù các lãnh đạo Jetstar yếu kém để hãng thua lỗ liên tục hàng năm trời “theo kế hoạch”, bất chấp việc được nhà nước bảo trợ, bao bọc từ trứng nước, có lợi thế hơn nhiều hãng hàng không giá rẻ khác thì vẫn được tăng lương, thăng chức bình thường. Sau nhiều năm lãnh đạo Jetstar nhưng vẫn để doanh nghiệp này lỗ lớn, nhiều lãnh đạo của Jetstar Pacific đã được cất nhắc và bổ nhiệm ví trí cao hơn tại Hãng hàng không quốc gia VN Air lines.
Phải chăng, “lỗ theo kế hoạch” chứ không phải “kinh doanh có lợi nhuận” mới là nhiệm vụ của dàn lãnh đạo Jetstar? Tại sao lại thế? Để có cớ bòn rút tiền ngân sách, để có cớ hút máu dân từ năm này đến tháng nọ? Phải chăng tương tự như ngành điện, ỷ thế là doanh nghiệp nhà nước nên hết tiền lại qua sang móc túi dân, tăng giá điện, tăng giá vé máy bay, áp giá sàn? Có cơ chế thị trường nào vận hành nghịch lý như vậy không?
Nói về phúc lợi của các lãnh đạo, thậm chí nhân viên ngành hàng không thì thật đáng mơ ước, lương bèo bèo hàng trăm tỷ, chế độ phúc lợi thượng đẳng của giới thượng lưu, du lịch sang chảnh nước ngoài, tết thưởng vài tỷ là thường… tất cả những thứ đó có được nhờ “lỗ theo kế hoạch”?
Thông tin toàn cảnh
JPA được thành lập từ tháng 4/1991 với vốn góp 40 tỷ đồng của 7 cổ đông là doanh nghiệp Nhà nước.
Trong giai đoạn 2008 – 2009, JPA báo lỗ tới gần 700 tỷ đồng trên doanh thu chỉ 1.700 tỷ đồng. Giai đoạn 2010-2011, JPA vẫn bị thua lỗ và số lỗ năm 2011 lại tăng gấp đôi so với năm 2010.
Khi VNA trở thành cổ đông, JPA không những không thoát khỏi tình trạng lỗ mà trái lại, số lỗ còn lớn hơn. Cụ thể, hãng hàng không giá rẻ báo lỗ sau thuế gần 900 tỷ đồng trong năm 2016, và lỗ hoạt động kinh doanh 1.000 tỷ đồng trong năm 2017. Tính tới cuối năm 2017, lỗ lũy kế của JPA đã lên tới trên 4.286 tỷ đồng, vượt qua cả vốn điều lệ của công ty.
Theo kế hoạch, từ nay đến năm 2020, hai cổ đông lớn là VN Air lines và Quatas dự kiến sẽ tiếp tục bổ sung vốn cho JPA và nếu JPA tiếp tục thua lỗ thì đồng nghĩa với việc vốn của VNA đầu tư vào đây bốc hơi theo những chuyến bay của công ty con mà VNA là cổ đông nắm quyền quyết định.
Việc JPA thua lỗ gây trực tiếp làm mất tài sản của các cổ đông theo tỷ lệ vốn góp mà các cổ đông sở hữu. Theo đó, với 68,86% cổ phần phổ thông tại JPA thì VNA sẽ là cổ đông chịu thiệt hại nhiều nhất. Trong khi đó, VN Air lines là doanh nghiệp mà Nhà nước đang nắm 86,16% cổ phần nên thực tế Nhà nước đã gián tiếp gánh lỗ “nghìn tỷ” ở JPA.
Câu hỏi đặt ra là, với những thua lỗ trên thì trách nhiệm thuộc về ai? Có lẽ chính là những người lãnh đạo, chèo lái con tàu JPA, bao gồm lãnh đạo HĐQT Công ty và Tổng giám đốc.
Ông Dương Chí Thành, TGĐ Vietnam Airline từng là Chủ tịch HĐQT của Jetstar Pacifice Airline
Theo hồ sơ nhân sự của JPA thì những lãnh đạo của JPA trong thời kỳ thua lỗ đều có tên các lãnh đạo của Vietnam Airline hiện nay. Theo đó, ông Dương Chí Thành, Tổng giám đốc của Vietnam Airline hiện nay từng giữ chức Chủ tịch HĐQT của JPA. Thời điểm này, ông Dương Chí Thành là Phó tổng giám đốc Vietnam Airline kiêm chức Chủ tịch HĐQT của JPA.
Người thứ hai phải kể đến là ông Lê Hồng Hà, Phó tổng giám đốc Vietnam Airline hiện nay. Ông Lê Hồng Hà giữ chức Tổng giám đốc của Jetstar trong 3 năm liên tục, từ tháng 3/2012 đến tháng 3/2015. Hiện nay ông Lê Hồng Hà đang là Phó tổng giám đốc phụ trách thương mại của hãng hàng không Quốc gia Việt Nam.
Ngoài ra, một cán bộ quan trọng của Vietnam Airline cũng từng giữ chức vụ quan trọng trong Jetstar là ông Lê Đức Cảnh, Trưởng Ban đầu tư của hãng hàng không Quốc gia Việt Nam. Ông Lê Đức Cảnh từng là kế toán trưởng của hãng hàng không Jetstar.
Nếu truy trách nhiệm đến cùng đối với các khoản thua lỗ từng thời kỳ của hãng hàng không Jetstar thì phải là rõ trách nhiệm của lãnh đạo Công ty. Tuy nhiên, đến thời điểm này, ngoài việc ông Lương Hoài Nam, Tổng giám đốc của Jetstar năm 2010 bị bắt thì không có cá nhân nào bị xử lý. Thậm chí, các lãnh đạo của Jetstar sau này còn được thăng chức cao hơn. Cụ thể, ông Dương Chí Thành được biệt phái làm Chủ tịch Jetstar nay đã được bổ nhiệm là Tổng giám đốc của VNA còn ông Lê Hồng Hà giữ chức Phó Tổng giám đốc của VNA. Như vậy, khoản lỗ nghìn tỷ đối với Nhà nước vẫn chưa tìm được người chịu trách nhiệm.
Thu Hương
Tags: Hãng hàng không Quốc gia, Jetstar Pacific, Vietnam Airlines.
