Mỹ công bố kết quả nghiên cứu 30 năm về sông Mekong: Trung Quốc là kẻ dối trá, nham hiểm

Một nghiên cứu của Mỹ cho biết, các đập trên phần sông Mekong tại Trung Quốc đã giữ lại một lượng nước lớn trong đợt hạn hán gây thiệt hại ở các nước hạ nguồn năm ngoái mặc dù Trung Quốc có mực nước cao hơn mức trung bình ở thượng nguồn.

Chính phủ Trung Quốc đã tranh luận về những phát hiện này, bao biện rằng Trung Quốc cũng có lượng mưa thấp trong mùa gió mùa năm ngoái trên một phần của con sông dài 4.350 km (2.700 dặm).

Phát hiện của Eyes on Earth Inc., một công ty nghiên cứu và tư vấn chuyên về nước, được công bố trong một nghiên cứu do chính phủ Mỹ tài trợ có thể làm phức tạp các cuộc thảo luận khó khăn giữa Trung Quốc và các nước Mekong khác về cách quản lý dòng sông hỗ trợ 60 triệu người chảy qua Lào, Myanmar, Thái Lan và qua Campuchia và Việt Nam.

Hạn hán năm ngoái là thời điểm ​​hạ lưu sông Mekong ở mức thấp nhất trong hơn 50 năm. Trận hạn hán đã tàn phá cuộc sống của nông dân và ngư dân. Dòng sông khô cạn chỉ còn trơ cát và thậm chí nước chuyển màu xanh lục lam, nguyên nhân chính do mực nước xuống quá thấp.

Nghiên cứu chỉ ra Trung Quốc là kẻ dối trá
“Trung Quốc tuyên bố rằng họ không góp phần vào hạn hán nhưng dữ liệu không hề cho thấy điều đó”, Alan Basist, một nhà khí tượng học và chủ tịch của Eyes on Earth, người đã thực hiện nghiên cứu này với sự tài trợ của Bộ Ngoại giao Mỹ tại Hạ lưu sông Mekong cho biết.

Thay vào đó, các phép đo vệ tinh về độ ẩm bề mặt ở tỉnh Vân Nam qua thượng nguồn sông Mekong cho thấy khu vực này năm 2019 thực sự có lượng mưa và tuyết kết hợp trên trung bình một chút trong mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10.

Nhưng mực nước đo được ở hạ lưu từ Trung Quốc dọc biên giới Thái Lan – Lào có lúc thấp hơn tới 3 mét (10 feet) so với mức cần thiết, nhóm nghiên cứu cho biết.

“Điều đó cho thấy Trung Quốc không để nước chảy lưu thông trong mùa mưa, ngay cả khi việc hạn chế nước từ Trung Quốc có tác động nghiêm trọng đến sự hạn hán tại hạ lưu”, Basist nói.

Ảnh hưởng của 11 con đập của Trung Quốc đối với thượng nguồn sông Mekong đã được tranh luận từ lâu, nhưng dữ liệu vẫn còn khan hiếm vì Trung Quốc không công bố hồ sơ chi tiết về lượng nước mà đập đang sử dụng để lấp đầy hồ chứa của họ, Eyes on Earth cho biết các con đập này có công suất kết hợp là hơn 47 tỷ mét khối.

Trung Quốc dù không có hiệp ước nước chính thức với các nước hạ lưu sông Mekong những đã mạnh miệng hứa sẽ hợp tác quản lý dòng sông cũng như điều tra nguyên nhân của tình trạng hạn hán kỷ lục năm ngoái.

Nhưng Mỹ – quốc giá luôn thách thức ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc tại Đông Nam Á quả quyết rằng Trung Quốc đã kiểm soát sông Mekong. Năm ngoái tại Bangkok, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo cáo buộc hạn hán xảy ra là vì “Quyết định của Trung Quốc về việc ngưng nguồn nước thượng nguồn”.

Nghiên cứu đã sử dụng dữ liệu vệ tinh được chụp bằng công nghệ Bộ cảm biến/Âm thanh vi sóng cảm biến (SSMI/S) để phát hiện nước trên bề mặt từ mưa và tuyết ở khu vực Trung Quốc của lưu vực sông Mekong từ năm 1992 đến cuối năm 2019.

Sau đó, họ đã so sánh dữ liệu đó với các lần đọc mực nước sông của Ủy ban sông Mekong tại Trạm thủy văn Chiang Saen của Thái Lan, trạm gần nhất với Trung Quốc, để tạo ra một mô hình dự đoán về lưu lượng nước của dòng sông với lượng nước mưa và lượng tuyết rơi .

Trong những năm đầu của dữ liệu, từ năm 1992, mô hình dự đoán và các phép đo dòng sông được theo dõi chặt chẽ.

Nhưng bắt đầu từ năm 2012, khi các đập thủy điện lớn hơn trên sông Mekong của Trung Quốc xuất hiện, mô hình và mực nước sông bắt đầu phân kỳ trong nhiều năm, trùng với thời kỳ các hồ chứa của đập Trung Quốc lấp đầy trong mùa mưa và xả nước trong mùa khô.

Sự khác biệt được đặc biệt rõ rệt vào năm 2019, Basist nói.

Nghiên cứu này chỉ tập trung vào các vùng nước chảy ra khỏi Trung Quốc, và không nhìn xa hơn về phía hạ lưu, nơi Lào đã mở hai đập sông Mekong mới vào cuối năm 2019.

Trung Quốc bác bỏ những phát hiện này. “Lời giải thích rằng việc xây dựng đập Trung Quốc trên sông Mekong đang gây ra hạn hán ở hạ lưu là không hợp lý”, Bộ Ngoại giao cho biết trong một tuyên bố với Reuters.

Bộ này cho biết tỉnh Vân Nam đã bị hạn hán nghiêm trọng vào năm ngoái và lượng hồ chứa tại các đập Trung Quốc trên sông đã giảm xuống mức thấp nhất trong lịch sử.

“Mặc dù vậy, Trung Quốc vẫn tiếp tục làm hết sức mình để đảm bảo khối lượng xả hợp lý cho các nước ở hạ nguồn”, Bộ cho biết.

Tuy nhiên, khẳng định đó không phù hợp với dữ liệu nghiên cứu mới, Brian Eyler, giám đốc chương trình khu vực Đông Nam Á của trung tâm tư duy kích thích tại Washington cho biết.

“Bắc Kinh đang nói dối hoặc những người điều hành các con đập của họ đang nói dối. Trong trường hợp này, có người không nói thật”, Eyler nhấn mạnh.